蟹行詩集

Purpureis currunt vitreae sub floribus undae
　et viridem ramum leniter aura movet.
Haud aliter tibi erit cedenti splendidus orbis;
　sed mihi non desunt tristitia atque dolor.

Temporibus veris iucundis omnia rident
　intueorque arcem candidiore die,
unde videre licet magni quoque culmina montis
　et propius fulgens cernitur Vrsa polo;
gramine se vestit tellus qua ducitur axis
　ac leviter lapsis sunt loca sparsa rosis.
haec satius placeat tibi, Princeps, copia rerum!
　nam fidibus blandis carmina miscet avis.

Nondum operit montem caligine nimbus opaca
　sed nitida in navem decidit imber aqua.
Tum subiti verrunt nubes cum pulvere venti;
　caeruleum specto laetus ab arce lacum.

Tibia cum ducit gelidam de monte Dianam,
　illicior multae vespere odore rosae.
Saecula me ludis mersum effugere iocosis;
　munere nec Bacchi cura levata mea est.

Vda fere musco tegitur nunc terra virenti;
　arbore sub viridi corpora fessa iacent.
Nemo praeter te foribus convenit apertis:
　namque libris sparsis, Auster, abire soles.

Iam senior silva cervis comitatus amoena
　vitam naturae convenienter agam.
At mihi adhuc pectus curis impletur amaris:
　semper enim frustra vociferantur aves.

Illimis gelidis in aquis ad litora rivi
　astra propinqua videns sola biremis adît.
Vix bene in herbosis se faucibus arida pandit,
　cum inter tecta homines garrula verba dabant.

Quid melius nostra decus invenietur in Vrbe?
　collibus in vernis templa vetusta nitent.
At subito populus tonitru sub tecta coactus
　in pluviis florum fragmina fusa videt.

Sollicito certe coniunx mea languet amore,
　solis ut aestivi viribus herba sitit;
cedite vos, montes, ac tollite saxa inimica,
　ut liceat nobis mox revenire domum!

Fratris per tenebras nocturnas luce recepta
　tam leviter ferri, clara Diana, soles.
Si peterem uxorem vestro per inania curru,
　exigua possem rursus adire via.

Imber de nebulis se nondum rupit aquosis
　auraque per tenebras uvida pressit humum;
flumine suffuso lacrimarum solus amaro
　corpus sternebam victus amore tui.

Veris eris certe soli mihi garrula hirundo
　nuntia, cum vernum tempus adesse ferant.

Felix qui fruitur sat primae flore iuventae
　et sine canitie sollicitante perit.

Cara mihi vellem tua tantum fama fuisset;
　namque ita non saevus me domuisset amor.

Rura color fugit repetitis victa procellis
　menteque mutata non tibi restat amor.

E rigida flores niveos nunc arbore natos
　nubila, ni fallor, paene maligna tegunt.
Sed leviter spirans atque omnia tecta frequentans
　«ver», Zephyrus dicit, «iam geniale venit».

{Orbis abest Phoebi magno pereunte calore;
　lenius aspirans omnibus aura venit.}
Laeditur et simplex autumni frigore primo:
　cur mihi communis parcere cura potest?

Ver tenerum periit nudataque silva relicta est,
　ante oculos dum imbres nubibus usque ruunt.

Ex oculis tumidis lacrimae labuntur amarae,
　non aliter pluviae quam sine fine cadunt.
Altius autumni penetrant cor frigora acuta
　et vacuae frangor matris amore domi.

O alio stercus positum sub sole elephantis,
　et tibi sunt languor vulnera cura timor?

Puelle mi, quiesces; dormies, puelle.
Nihil doles, ocelle: palpebris tegeris.
Imaginem timesne mersus in sopore?
Quibus modis aleris? Quis tuebitur te?

Susurrat in sereno celsior Diana:
narrabit, ut videtur, fabulam atque fatum.

Somnus nequit fugari noctis in tenebris:
nihil vides neque audis; iam tegeris umbris.

Cano tibi minutis versibus, puelle{, puelle}.
Fovet suo sinu te Terra dum quiescas.
Te mulceo canoris vocibus dolentem.
　Lalla, lalla, lalla ...

Quis est foras feritque nunc fores modeste?
Aut ventulus vocabit aut lupus pusillus.

Nihil tibi timendum est; lacrimis carebis.
Cuba metu solutus, ut genas remittas.

Susurrat in sereno celsior Diana:
narrabit, ut videtur, fabulam atque fatum.

Cano tibi minutis versibus, puelle{, puelle}.
Fovet suo sinu te Terra dum quiescas.
Te mulceo canoris vocibus dolentem.
　Lalla, lalla, lalla ...

Non mihi est bellum neque pax vaganti;
ustus et frigens iaceo voloque;
atque complector modo inane rursus
　cuncta lacertis.

Carcere ingrato miserum coercens
nec tenere umquam neque liberare
vult Cupido, qui laqueis moratur
　seminecem me.

Sentio caecus, sine voce clamo;
postulo mortem, cupio salutem
perditurus; nunc odio mihi sum
　plenus amoris.

Luctibus pascor, lacrimis cachinno;
displicet letum neque vita grata est:
pendeo totus tibi, Laura, quod tu
　causa doloris.

Quam decora et quam veneranda paret,
cum Beatrix stans alios salutat!
nam favent linguis oculisque numquam
　conspicere audent.

Cum movet sese cumulata laude,
non abest umquam species benigna,
haud secus quam si dea grata nobis
　mira doceret.

Tam venusta est frons ut agat videntem
suaviter mulcens animumque tangat;
cuius affectus socius mihi sit
　quisque peritus.

Aura, ni fallor, labiis relictis
spiritu dulci comitata fertur;
visit huc illuc memorans: «anhela
　suspiciens me».

Cum trahet invida Mors animum mala ferre peritum
　et domino rapto corpora sternet humi,
cur cupiam nomen memorabile sive perennem
　Mausoli tumulum pyramidasque volam?
Si modo digneris, malim mihi triste sepulcrum
　perfusum lacrimis pectus habere tuum:
vivere dum poteram miles per luminis oras,
　semper Amor nobis proelia dura dabat;
sed mihi iucunda post mortem sede recepta
　eveniet saltem pax et amoena quies.

Vestibat umbris hunc animum sopor
mortalitatis non memorem suae;
　necnon videbatur puella
　　integra mobilibus diebus.

At nunc neque audit nec videt in sinu
telluris haerens momine perdito;
　versatur in mutis amicis,
　　arboribus rigidisque saxis.

Πάλαι μὲν ηὗδον τὰς φρένας τυφλούμενος
κοὐδὲν φοβηθεὶς μὴ πάθοιμι θνητὸς ὤν·
κόρη γὰρ οὐ βρότειος, ἀλλ’ ἀνθρωπίνων
ἄψαυστος εἶναι συμφορῶν ἐφαίνετο.

νῦν δ’ οὔτ’ ἀκούειν οὔτ’ ὁρᾶν ἔχει ποτέ,
ἀλλ’ ἔνθα κεῖται τοῦ σθένους στερούμενη·
ἐν γὰρ βαθείᾳ τῇδε δινεῖται χθονὶ
μιχθεῖσα ῥίζαις καὶ πέτραισι καὶ λίθοις.

Ἄστρων γέμοντι μυρίων ὑπ’ οὐρανῷ
γένοιτό μοι τὸ σῆμα τῷδε κειμένῳ,
ὃς οἴχομαι μακάριος οὐδ’ ἀλγῶ θανὼν
λελειμμένου περ ἔνθα τοῦδε σώματος.

στίχους δὲ γράψον τούσδε τοῖς τάφοις ἔπι·
«ἔγωγε κεῖμαι γῆν φίλην ἀφιγμένος,
ὡς ἐκ θαλάσσης ἔρχεται ναύτης πάλιν
ἢ σῴζεταί τις ἐξ ὄρους κυνηγέτης.»

πολλαῖς μὲν οὖν πλαναῖσιν ἄνθρωποι φρένας
τυφλούμενοι πίπτουσιν εἰς ἄτην κακήν,
πλείστῃ δ’ ἀνάσσει τῶν μάτην ζώντων ῥοπῇ
ὕβρις, καλὴ δέσποινα τῶν ἀφρασμόνων.
εἰ δὴ μεγαίρει δυσμενὴς Φύσις τινί,
τούτῳ δίδωσιν ἀφθόνους κόμπους ἀεί·
τόσον γὰρ αὔρας ἐμφύει τῷ σώματι,
ὅσονπερ αἵματός τε καὶ φρενῶν κενός.
τοῖς οὖν ἀβούλοις ξύμμαχος γενήσεται
ὕβρις βέβαιος ἀντὶ τοῦ φρονήματος·
ἀλλ’ εἴπερ ἐκβληθεῖεν ἀτηροὶ σκότοι,
ἅπαντ’ ἂν ἔλθοι γ’ αὐτίκ’ εἰς τὸ φῶς κακά.
σαυτῷ δ’ ἄπιστος ἴσθι, χὠς αἰδοῖος ᾖς
χρῆσθαί σε δεῖ φίλοις τε καὶ παλιγκότοις.
　μαθὼν δὲ πάσχει νήπιος πάλιν κακῶς·
δεῖ δὴ καταπιεῖν ἢ φυγεῖν Μουσῶν πόσιν·
σταγὼν μὲν ὑγρὰ νοῦν σέθεν βλάψειεν ἄν,
μέθῃ δὲ βρεχθεὶς μᾶλλον εἶ σοφώτερος.
πρῶτον μὲν οὖν δώροισιν ἐκπλαγεὶς θεῶν
εἰς ἔσχατον Παρνασσὸν ὁρμᾶται νεός,
μάτην, ἐπεί νιν προσβλέποντα τἀγγύθεν
λέληθε πάνθ’ ὅσ’ ἐστὶ τηλόθι στίβου.
ἔπειτ’ ἐλαύνων τῆς ὁδοῦ πορρωτέρω
ῥοαῖς ἀπείροις θαυμάτων πολλῶν κυρεῖ.
οὕτω δ’ ὁδίτης πρῶτα μὲν προσέρχεται
ταῖς Ἄλπεσιν πρόθυμος οὐρανὸν πατεῖν
τέλος δὲ κορυφῆς, ὡς δοκεῖ, λαβὼν χερὶ
χιόνα κελεύει καὶ πάγους χαίρειν ἑκών.
ἀλλ’ ἢν τοσούτων τῶνδ’ ἀπαλλαχθῇ πόνων,
μακρὸς μένει νιν οἷμος, οὐ τλητὸς βλέπειν.
ἐπεὶ γὰρ αὐτὸς πολλὰ παπταίνει κάτω,
κεῖται λόφος λόφοισι κἄλπις Ἄλπεσιν.

Vita mihi grata est quae plurima dona paravit:
hos oculos habeo quibus omnia pulchra videre
albaque et atra probo discrimine cernere possim;
suspicioque alti clarissima sidera caeli
invenioque meos in turba semper amores.

Vita mihi grata est quae plurima dona paravit:
hae mihi sunt aures, quae, dum licet, omnia notant:
lucis et umbrae signa, canorem avis atque cicadae,
murmura et armorum strepitus rapidasque procellas,
denique tam suavis tua vocis verba venusta.

Vita mihi grata est quae plurima dona paravit:
hanc tribuit linguam vocisque sonora elementa,
cum quibus occurrunt semper mihi nomina cara:
mater, amicus, frater—et almo lumine plena
semita qua liceat mihi vestram tangere mentem.

Vita mihi grata est quae plurima dona paravit:
quae dedit his pedibus fessis vim progrediendi,
ut peragrarem urbes multas et stagna paludis,
litora, desertos montes et florida prata;
denique monstravit qua vestra ad tecta venirem.

Vita mihi grata est quae plurima dona paravit:
namque meo calidum saltat cor pectoris antro,
cum video fructus humanos ingeniorum,
cum video vacuum vitiis virtutis honorem
cum video vestri clarissima lumina vultus.

Vita mihi grata est quae plurima dona paravit:
hunc animum dedit ut ridere et plangere possem;
est mihi vis lacrimas et gaudia discernendi:
materies duplex effecit carmina nostra
vestraque carmina quae memorarent posteritati
omnia quae nunc sunt et erunt atque ante fuerunt!

Vita mihi grata est quae plurima dona paravit...

Esto tu tacitus silensque semper;
dignum est condere quae soles putare.
haec in mente tua ferantur alta
et cedant procul a tuis labellis,
ut stellae tenebris volant opertae.
admirare silens favensque lingua.

Quo pacto tenerum cor exprimetur?
quisnam te capiet tuamque mentem
aut vitae poterit videre causam?
fallax est sonitus vocabulorum:
non debes liquidum movere fontem,
sed sorbere decet silentiose.

Versari memor es loquique tecum;
totus mundus inest in arce mentis
miris et variis modis creatus;
quem si in luce cupis videre solis,
exstinctum radiis repente perdis.
ad te ipsum canere et silere debes!

Regule, te Poeni tenuerunt religione;
　sed tua per terras libera fama volat.

Astra movent hominum casus ac fata gubernant;
　sed miseris nobis vix reperire licet.

Quid dubitas temere notos evolvere fastos?
　namque tibi ignavo mobile tempus abit.

Insidiis hominum vesanis terminus esset!
　perpetuus perget me cruciare labor.

Si deus est, perdat scelerum te tabe notatum,
　te quasi sentinam stercoreumque lutum.

Qui semel audacter nostrum violavit honorem,
　perniciosa omnem fata subire precor.^*

Cur cane peius olens audes mihi ferre salutem,
　an latet in tunicis insinuata capra?